Đầu tiên là Lev Ivanovich Yashin

Lev Ivanovich Yashin (tiếng Nga: Лев Ива́нович Я́шин) (22 tháng 10 năm 1929 - 20 tháng 3 năm 1990) là một thủ môn Nga Xô Viết, người được biết đến với khả năng nhanh nhạy trong khung gỗ, một thân hình bệ vệ (6' 3", 189 cm) và những pha cứu thua ở độ khó rất cao. Ông được IFFHS bầu là thủ môn vĩ đại nhất của thế kỉ 20 và hiện vẫn là thủ môn duy nhất trong lịch sử bóng đá từng giành quả bóng vàng châu Âu.



Yashin thường được gọi là "nhện đen"

Tiểu sử

Yashin sinh tại Moskva trong một gia đình công nhân, ông cống hiến toàn bộ sự nghiệp cho CLB bóng đá Dynamo Moskva từ 1949 đến 1971, giành 5 chức vô địch và 3 cúp quốc gia liên bang Xô Viết. Ông cũng giành được một chức vô địch hockey trên băng Liên Bang Xô Viết năm 1953.

Năm 1954, Yashin được gọi vào đội tuyển quốc gia, trong đó ông đã có 78 áo lần khoác áo và dành chức vô địch thế vận hội Olympic mùa hè 1956 cũng như chức vô địch Châu Âu 1960.

Với tư cách là thành viên của đội tuyển Liên Xô, Yashin đã tham dự 3 kỳ World Cup ((1958, 1962 và 1966). Với tinh thần luôn sẵn sàng giúp đỡ đồng đội, ông thậm chí còn tham dự World Cup 1970 làm thủ môn dự bị kiêm hỡ trợ. Yashin được tôn vinh với 4 lần giữ sạch lưới trong 13 trận tại một kỳ World Cup. Năm 1971, ông đá trận đấu cuối cùng cho Dynamo Moskva trước đội các ngôi sao Châu Âu.

Một trong những màn trình diễn xuất sắc nhất của Yashin là trong trận đấu kỉ niệm 100 năm thành lập liên đoàn bóng đá Anh FA, giữa đội các ngôi sao thế giới với đội tuyển Anh tại sân Wembley, Yashin đã có những pha cứu bóng ngoạn mục và không tưởng. Được biết đến với biệt danh "nhện đen" vì Yashin luôn mặc những bộ đồ màu đen khi ra sân và cũng bởi khả năng cứu bóng của ông làm người ta liên tưởng đến chú nhện có đến 8 chân.

CLB duy nhất trong cả đời cầu thủ của Yashin là Dynamo Moskva. Ông chơi cho đội bóng này trong 22 mùa bóng liên tiếp (từ năm 1949 đến 1971) và cùng họ giành được 5 chức vô địch Liên Xô, 3 Cúp QG Liên Xô.

Trên sân cỏ, Yashin luôn chỉ đạo hàng phòng ngự, rất mạnh mẽ đến mức vợ ông cũng phải thừa nhận là ông quát tháo quá nhiều trên sân. Tuy nhiên, ông hiếm khi đeo băng đội trưởng do việc phong thủ môn làm đội trưởng còn khá mới mẻ thời đó.

Lev Yashin là thủ môn duy nhất từng dành quả bóng vàng Châu Âu (1963). Trong sự nghiệp mình ông đã ngăn chặn khoảng 150 quả penalty, hơn nhiều so với bất cứ thủ môn nào trong lịch sử.

Nhờ những cống hiến xuất sắc không biết mệt mỏi cho nhân dân và tổ quốc, Yashin đã được trao huân chương Lenin năm 1967, phần thưởng cao quý số hai của nhà nước Xô Viết. Trận đấu tôn vinh Lev Yashin của FIFA được tổ chức tại sân vận động Lenin tại Moskva với 100.000 cổ động viên tham dự với khách mời là các siêu sao sân cỏ như Pelé, Eusébio và Franz Beckenbauer. Trong một khoảng thời gian ngắn, Yashin từng dẫn dắt ở một giải đấu nhỏ và với các đội bóng trẻ tại Phần Lan. Một bức tượng đồng của ông đã được dựng tại Sân vận động Dinamo tại Moskva. Năm 2000, cuộc bầu chọn của FIFA đã đưa ông vào đội hình tiêu biểu của thế kỷ và cũng phong ông là "thủ môn của thế kỷ".

Do những biến chứng của việc phải phẫu thuật cắt chân sau một chấn thương đầu gối, Lev Yashin qua đời năm 1990.

Lev Yashin - Thủ môn số một mọi thời đại

Buổi đầu cơ cực

Yashin sinh ra ở thủ đô Moskva năm 1929 trong một gia đình công nhân. Cuộc sống khó khăn như bất kỳ gia đình lao động nào. Mùa hè 1942, giữa những năm tháng mịt mù khói lửa của Thế chiến thứ II, cậu bé Yashin bắt đầu làm phụ việc thợ tiện trong nhà máy chế tạo công cụ cơ khí Tusino ở Moskva khi mới 13 tuổi.

Yashin cũng chơi bóng như bao đứa trẻ khác và tham gia đội bóng thiếu niên của nhà máy dưới sự dẫn dắt của HLV đầu tiên trong đời là Ivan Subin. Yashin bắt đầu bộc lộ năng khiếu và tỏ ra vượt trội so với các đồng đội.

Khi chiến tranh đã lùi lại phía sau, công cuộc tái thiết và phát triển đất nước trở thành sự nghiệp của toàn dân. Thể thao Liên Xô cũng phát triển rực rỡ trong những năm tháng đó. Năm 1949, Yashin được HLV dạy cả hai môn bóng đá và khúc côn cầu Alekxei Chernyisov mời về chơi CLB thể thao lừng danh của thủ đô Dinamo Moskva. Khi đó, Yashin cũng đã 20 tuổi, độ tuổi tương đối muộn đối với một cầu thủ muốn theo đuổi sự nghiệp thi đấu bóng đá chuyên nghiệp. Thế nhưng, lực cản không chỉ là xuất phát chậm. Điều đáng sợ hơn là tài năng của Yashin không có cơ hội bộc lộ bởi cái bóng quá lớn của đồng đội Alexei Khomich, người khi đó là thủ môn ĐTQG Liên Xô.

Mòn mỏi trên ghế dự bị sau 3 lần nỗ lực ghê gớm nhưng bất thành để giành vị trí thủ môn trong đội hình chính thức của đội bóng đá CLB này, Yashin đã nghĩ tới việc rẽ sang một con đường khác, đó là khúc côn cầu trên băng. Với tư cách thủ môn đội khúc côn cầu Dynamo Moskva, ông đã giành được Cúp QG khúc côn cầu Liên Xô (1953).
Nhưng rồi cơ hội đã tới để Yashin có thể ra sân còn bóng đá thế giới có được thủ môn vĩ đại nhất của nó. Khomich bị chấn thương và Yashin được vào sân thi đấu chính thức. Kể từ đó, sự nghiệp thi đấu của ông lật sang một trang mới. Yashin bước ra ánh sáng và không có gì, kể cả bộ quần áo đen kịt đặc biệt ông mặc khi thi đấu có thể che lấp tài năng rực rỡ chưa từng có và có lẽ sẽ không bao giờ có nữa của làng bóng đá.

Ghi nhận một thiên tài




Yashin vẫn thường cứu bóng dũng cảm như thế

Người hâm mộ dành cho Yashin rất nhiều biệt danh ấn tượng. "Báo đen" là để ca ngợi sức mạnh, sức bật và khả năng phản xạ nhanh nhẹn, "Nhện đen" và "Bạch tuộc đen" để nói về khả năng chặn bóng, bắt bóng dính trong những tình huống khó khăn một cách xuất sắc như thể có 8 cánh tay giống loài nhện hay cả chùm vòi như loài bạch tuộc và cả vì trang phục thi đấu đen tuyền của ông. Yashin còn gây chú ý bởi ông rất hay đội một cái mũ dạ màu tro khi chơi bóng.

Trên sân cỏ, dù không là đội trưởng nhưng Yashin đã luôn là thủ lĩnh trong lối chơi phòng ngự của đội bóng. Thời của ông, việc chỉ định thủ môn làm đội trưởng vẫn là một điều khá xa lạ. Băng đội trưởng vẫn được dành cho thủ lĩnh và ở đa số các đội bóng, thủ lĩnh trên sân không phải là các thủ môn.

Yashin được coi là người tiên phong trong thay đổi phong cách thi đấu của thủ môn. Đó là không chỉ thụ động cản phá bóng mà phải làm chủ vòng cấm địa và hạn chế tối đa khả năng dứt điểm của đối phương. Phong cách bắt bóng dũng mãnh đậm chất điền kinh thể hiện ở vô số pha bắt bóng rất nhanh, rất quyết liệt ngay trong tầm kiểm soát của tiền đạo đối phương trong suốt sự nghiệp thi đấu kéo dài của Yashin đã giành được thiện cảm của những người hâm mộ trên khắp thế giới.
Nhờ năng lực vượt trội mà Lev Yashin đã đánh bại Gordon Banks, thủ môn huyền thoại người Anh được sự hỗ trợ ghê gớm về mặt truyền thông, để chiếm chiếc áo số 1 trong phần lớn các cuộc bình chọn đội hình tiêu biểu của thế giới mọi thời đại. Thực tế là chính Banks cũng có lần thừa nhận ông sẽ đưa Yashin vào danh sách nếu phải chọn ra đội hình xuất sắc nhất thế giới. Banks nhận xét: "Ông ấy có những pha cứu bóng vĩ đại, biết di chuyển hợp lý nhất để bảo vệ khung thành và có những đường phát bóng hiểm hóc. Ông ấy cũng là một chính nhân quân tử".


Tài năng sân cỏ của Yashin đã giúp cho các đội bóng của ông có được thành tích tốt nhất còn bản thân ông đã trở thành biểu tượng cho một thủ môn hoàn hảo. Tất cả mọi chân sút đều tự hào nếu ghi được bàn vào lưới Yashin. Ông là người duy nhất từng được nhận Quả bóng vàng dành cho Cầu thủ xuất sắc nhất năm của châu Âu (vào năm 1963). Ông cũng nổi tiếng với thành tích chặn được khoảng 150 quả penalty trong sự nghiệp thi đấu, thành tích mà có lẽ không thủ môn nào khác làm được. Khi được hỏi về bí quyết của mình, ông nói chẳng rõ đùa hay thật rằng bí quyết thành công là "hút thuốc để bớt căng thẳng và uống rượu mạnh để giãn cơ bắp".

Theo một số nguồn tin, vẻ bình tĩnh đến mức vô cảm mà Yashin có được, kể cả ở những trận đấu quan trọng và căng thẳng nhất trong suốt sự nghiệp, một phần cũng do ông thường dùng rượu mạnh và hút thuốc để lấy tinh thần trước các trận đấu lớn.

Cuộc đời thi đấu của Yashin chỉ gắn với một CLB duy nhất là Dynamo Moskva. Sau khi treo găng, Yashin lại đem tình yêu bóng đá và những kinh nghiệm quý báu của mình truyền dạy cho lớp trẻ. Ông từng làm HLV ở nhiều đội bóng nhỏ và các đội bóng trẻ ở Phần Lan.

Vì những đóng góp xuất sắc của mình cho nhân dân, cho đất nước và nêu cao hình ảnh của một VĐV chân chính, Yashin đã được trao tặng Huân chương Lênin (1967), phần thưởng cao quý thứ hai của Liên Xô. Tại SVĐ Dynamo ở Moskva, người ta đặt một bức tượng đồng tạc hình Lev Yashin.

Để ghi nhận những đóng góp của Yashin, FIFA bắt đầu trao giải thưởng mang tên Lev Yashin dành cho Thủ môn xuất sắc nhất tại mỗi kỳ World Cup và người đầu tiên được nhận giải này là Michel Preud'homme của Bỉ năm 1994.

Sự tôn kính của người hâm mộ và các đồng nghiệp dành cho Yashin là vô bờ bến. Trận đấu tôn vinh những đóng góp của Lev Yashin cho bóng đá do FIFA tổ chức tại SVĐ Lenin ở Moskva năm 1971 đã trở thành một ngày hội lớn của bóng đá thế giới với sự chứng kiến của 100.000 người hâm mộ, một loạt các ngôi sao, trong đó có Pele, Eusebio và Franz Beckenbauer.

CLB của cuộc đời

Lần đầu tiên Lev Yashin được bắt chính cho Dynamo là vào ngày 6/7/1950. Yashin đã chơi cả đời cho Dynamo, một sự trung thành theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng một phần nào có thể được giải thích bởi sự thật là các vụ chuyển nhượng giữa các CLB hàng đầu thời đó không được khuyến khích. Đặc biệt là với một cầu thủ chơi cho một CLB thuộc lực lượng vũ trang như Dynamo, đội bóng thuộc Bộ Nội vụ, và Yashin là một cảnh sát.

Cuối năm 1949, Yashin trở thành thủ môn thứ ba của Dynamo, cùng với hai thủ môn nổi tiếng khác - Alexey Khomich và Walter Sanaya. Ông bắt đầu sự nghiệp của mình ở một trận giao hữu đáng thất vọng khi lóng ngóng để lọt lưới một bàn ngớ ngẩn mà tác giả chính là thủ môn đối phương, người đã có một pha phát bóng lên rất mạnh và lại được gió hỗ trợ. Ông chỉ được chơi có 2 trận tại giải VĐ Liên Xô năm đó và không được chơi thêm một trận nào ở đội 1 cho tới năm 1953. Yashin ngồi ghế dự bị và chờ đợi cơ hội. Trong thời gian khó khăn nhất đó, thủ môn đàn anh Khomich đã dìu dắt Yashin và truyền kinh nghiệm cho trong những buổi tập một cách khắt khe nhất. Nhờ thế, từ năm 1953, ông là thủ môn số một của Dynamo và năm 1954 đã có danh hiệu VĐ Liên Xô lần đầu tiên.

Thời Yashin, các trận đấu giữa các đại kình địch của bóng đá Liên Xô như các CLB cùng ở thủ đô Moskva là Spartak và Dynamo hay Dynamo Kiev luôn bán hết vé. "Spartak" mạnh hơn cả và đương nhiên là cũng nhiều thành tích hơn trong gian đoạn đó. Trong 22 mùa bóng Lev Yashin chơi cho Dynamo Moskva, Spartak giành được 6 chức VĐQG và 4 Cúp QG Liên Xô so với các con số tương ứng của cả hai CLB mang tên Dynamo nói trên là 5 và 3. Dù sao thì thời kỳ có Yashin cũng là thời hoàng kim của Dynamo Moskva. Ngoài 5 chức VĐQG, ông còn cùng họ 5 lần về đích thứ nhì.

Hồi đó, Dynamo mạnh hơn hẳn các đội khác ở vị trí thủ môn với bộ đôi xuất chúng là Aleksei Khomich và Lev Yashin. Dynamo càng mạnh hơn từ sau khi Yashin chiếm vị trí chính thức của Khomich.

Các năm 1960, 1963 và 1966, ông được nhận danh hiệu Thủ môn xuất sắc nhất Liên Xô do tạp chí “Ngọn lửa nhỏ” bình chọn. Yashin có tên trong danh sách đề cử 33 cầu thủ xuất sắc nhất để chọn ra đội hình tiêu biểu trong năm ở Liên Xô 17 lần và 14 lần ông ở vị trí thủ môn số 1. Lev Yashin hiện vẫn giữ kỷ lục của CLB Dynamo Moskva về số trận chơi trong giải VĐ Liên Xô - 326 trận.

Ngày 27/5/1971 tại Moskva, ông chơi trận cuối cùng trong màu áo Dynamo Moskva giao hữu với đội bóng của các ngôi sao châu Âu, trong đó có Giacinto Fachetti, Gerd Mueller, Bobby Charlton,…

Thời hoàng kim của ĐT Liên Xô

Năm 1954, chàng thủ môn khổng lồ với sải tay dài và chiều cao 1,89 m này đã được gọi vào ĐTQG Liên Xô. Những thành công của Yashin trùng với thời kỳ đỉnh cao của bóng đá Liên Xô và họ đã cùng nhau giành được những thành tích tốt nhất trong lịch sử bóng đá Xôviết. Đó là danh hiệu VĐ Olympic duy nhất của họ (tại Melbourne, Australia, năm 1956), danh hiệu VĐ châu Âu duy nhất (năm 1960), á quân châu Âu (năm 1964) và hạng tư thế giới (năm 1966).

Yashin là thủ môn số một của ĐT Liên Xô trong 14 năm (1954-1967). Trong thời gian đó, Yashin có 78 lần khoác áo ĐT Liên Xô và để lọt lưới 70 bàn. Ông có mặt trong đội hình dự 3 VCK World Cup - 1958 tại Thuỵ Điển, 1962 tại Chile và cuối cùng là 1966 tại Anh, nơi Liên Xô đã giành vị trí thứ tư. Tất nhiên là trong những thành công đó có sự đóng góp to lớn của đôi bàn tay nhựa Yashin. Yashin thậm chí còn có hành trình thứ tư tới một VCK World Cup vào năm 1970 với tư cách thủ môn thứ ba và người giúp việc của đội bóng. Tổng cộng, Yashin chơi 13 trận ở các VCK World Cup và có 4 trận giữ sạch lưới.

World Cup 1958, Yashin chơi rất ấn tượng. Liên Xô đứng sau Brazil nhưng trên Anh và Áo ở vòng bảng. Họ vào tứ kết nhưng phải dừng bước trước chủ nhà Thuỵ Điển, đội bóng sau đó đã thua Brazil ở trận CK.

World Cup 1962 là một vết đen trong sự nghiệp của Yashin. Ông bị đổ lỗi cho thất bại của ĐT. Chơi tốt trong trận mở màn thắng Nam Tư 2-0 nhưng lại để lọt lưới 4 bàn trong trận hoà 4-4 với Colombia. Sau trận này, báo Pháp l'Equipe tiên đoán sự nghiệp đang sáng chói của Yashin sắp kết thúc bởi phong độ sa sút kỳ lạ. Yashin mắc lỗi trong cả hai bàn thua khiến Liên Xô bị Chile loại với tỷ số 2-1 ở tứ kết. Bị chỉ trích dữ dội, Yashin đã tính chuyện chia tay sân cỏ. Nhưng rồi ông đã rực sáng trở lại ở cả CLB và ĐTQG ngay trong năm sau đó và được nhận danh hiệu Quả bóng vàng châu Âu. Ông chỉ để thủng lưới 6 bàn trong 27 trận ở giải trong nước và đó là một thành tích kỷ lục.

World Cup 1966 tại Anh, Nga vào tới bán kết và Yashin 37 tuổi được ca ngợi là thủ môn xuất sắc nhất giải. Không chơi trận đầu tiên ở vòng bảng, Yashin đã chơi cực tốt trong trận thắng Italia 1-0. Ông cũng có một trong những pha cứu thua xuất sắc nhất trong sự nghiệp khi cản được cú sút phạt trực tiếp hiểm hóc của Ferenc Sipo ở trận thắng Hungary 2-1 ở tứ kết.

Đó là lần Yashin tiến gần nhất tới một trận CK World Cup. CHLB Đức tỏ ra quá mạnh ở trận bán kết nhưng Liên Xô cũng chỉ thua sát nút 1-2. Cuối cùng, đội bóng của Yashin phải chấp nhận vị trí thứ tư sau khi thua BĐN 1-2 ở trận tranh giải ba.

Vĩnh biệt một huyền thoại

Yashin treo găng khi bước sang tuổi 42. Bóng đá trong con mắt Yashin luôn tuyệt vời và mỗi thành công trong lao động bóng đá cũng không kém gì những thành tựu to lớn trong các lĩnh vực khác. Ông từng ví: "Niềm hân hoan khi thấy Yuri Gargarin bay lên vũ trụ chỉ có thể được thay thế bởi niềm vui chặn được một quả penalty".

Yashin là bạn của nhiều huyền thoại bóng đá như Pele, Beckenbauer, Eusebio. Bà vợ Valentina nhắc lại kỷ niệm năm 1958 tại Thuỵ Điển, trong một khách sạn, Yashin đang bá vai bá cổ một cầu thủ trẻ da đen bước xuống cầu thang và nói với bà: “Valentina, làm quen với Pele đi. Cậu ấy sẽ trở thành một cầu thủ vĩ đại chưa từng thấy”. Pele nói về Yashin: “Tôi gặp ông lần đầu năm 1958 tại World Cup. Sau đó, chúng tôi còn gặp nhau nhiều lần nữa. Ông ấy là một thủ môn vĩ đại và là một con người có trái tim lớn”.

Năm 1986, các bác sĩ đã buộc phải cắt cụt một chân của Yashin do đầu gối bị hoại tử. Bốn năm sau, ngày 20/3/1990, thủ môn vĩ đại người Nga này qua đời ở tuổi 51 do những biến chứng phức tạp sau một ca phẫu thuật. Một mất mát ghê gớm của thế giới bóng đá. Yashin đã ra đi nhưng nụ cười hiều hậu còn ở lại. Ông sẽ mãi được nhớ đến với tư cách một nhà thể thao chân chính.

Năm 1999, 9 năm sau khi tạ thế, Yashin được bầu chọn là VĐV xuất sắc nhất nước Nga thế kỷ 20.

Yashin và những con số

- 2 lần được chơi trong đội hình “Các ngôi sao thế giới” của FIFA (năm 1963 gặp Anh, 1968 gặp Brazil)
- 4 trận giữ sạch lưới trong 13 trận chơi ở các VCK World Cup
- 70 bàn thủng lưới trong 78 lần khoác áo ĐTQG Liên Xô - Hơn 150 quả penalty đã cản phá được trong sự nghiệp thi đấu
- 207 trận giữ sạch lưới trong 812 trận đấu chính thức
- 326 trận đá chính cho Dynamo Moskva

Lev Yashin đã nói :

Trích:
"Tôi không hình dung ra dạng thủ môn không thấy dằn vặt bởi một bàn thủng lưới? Anh ta cần phải đau khổ! Và nếu anh ta cảm thấy chẳng có vấn đề gì, điều đó có nghĩa là đang đi vào một ngõ cụt. Không cần biết anh ta đã làm được gì trong quá khứ, anh ta không có tương lai”.

Câu nói nổi tiếng trên có thể hiểu theo một cách khác :''Mọi bàn thua đều có lỗi của thủ môn '' -có lẽ chỉ duy nhất Lev Yashin mới có đủ tư cách nói ra điều này !


Trích:
Lev Ivanovich Yashin
- Sinh ngày 22/10/1929 tại Moskva, mất ngày 20/3/1990
- CLB: Dynamo Moskva (1949-1971)
- Với ĐT Liên Xô: chơi 78 trận (1954-1967)
- Thành tích: 5 lần VĐ Liên Xô (1954, 1955, 1957, 1959, 1963); 3 Cúp QG Liên Xô (1953, 1967, 1970); VĐ Olympic (1956), VĐ châu Âu (1960), hạng 4 World Cup 1966; Cầu thủ xuất sắc nhất châu Âu năm 1963; Thủ môn xuất sắc nhất Liên Xô các năm 1960, 1963, 1966; Thủ môn xuất sắc nhất thế kỷ 20 của FIFA; Thủ môn xuất sắc nhất thế giới thế kỷ 20 của Liên đoàn Thống kê và Lịch sử bóng đá Thế giới (IFFHS); Thủ môn trong đội hình tiêu biểu thế kỷ 20 của FIFA.
- Vinh dự khác: Huân chương Lênin (1967); Huân chương Olympic (1986); Huân chương công trạng vàng của FIFA (1988); Anh hùng Lao động Xã hội chủ nghĩa (1989)